Ominka
Administrator
Dołączył: 05 Lis 2006
Posty: 427
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Płock
|
 Wysłany: Pon 22:09, 12 Lut 2007 Temat postu: Zioła |
|
|
Skopiowane z IS
| Cytat: | HISTORIA ZIOŁOLECZNICTWA
Historia ziołolecznictwa jest tak długa jak historia cywilizacji i choćby w najkrótszym zarysie warto się z nią zapoznać. Z egipskich papirusów oraz inskrypcji na ścianach grobowców i świątyń dowiadujemy się o ziołach stosowanych przez kapłanów przed pięcioma tysiącami lat. Sumerowie 5000 lat temu znali już właściwości lecznicze czosnku, mięty, rumianku, babki, piołunu. Najsumienniej przekazali je starożytni Egipcjanie. W tak zwanym papirusie Ebersa z Teb (1550 rok p.n.e.) wymienionych jest kilkaset roślin leczniczych wraz ze sposobami ich stosowania m.in. aloes, miętę, anyż.
Również kilkaset ziół leczniczych znano w Babilonii i Asyrii, wiedziano, jak je zbierać i suszyć. Co najciekawsze - wiele z tych wiadomości jest aktualnych do dziś. Roślinami leczniczymi interesował się nawet słynny prawodawca Hammurabi, żyjący około 1700 roku p.n.e. Ważnym ośrodkiem zielarskim były Indie, a wiedza medyczna stała tam na wysokim poziomie. Do dziś Europa zawdzięcza im dużą liczbę przypraw i produktów leczniczych: kminek, pieprz, kardamon, goździki i imbir. Chyba tylko tam wiedza ta była wyjątkowo silnie związana z wierzeniami i obrzędami religijnymi, a źródłem frapujących wiadomości z tej dziedziny są zwłaszcza święte księgi Wedy.
Chińczycy rozwinęli ziołolecznictwo na niezwykłym poziomie, a jego początki sięgają 4000 lat p.n.e.. Istnieją zapiski na kościach wróżebnych z II wieku p.n.e. o stosowaniu ziół w różnych schorzeniach. Chociaż liczba ziół, które początkowo opisywano była dosyć skromna, obejmowała około 300 gatunków m.in. rzewień, kamforę i żeń-szeń, ciekawy był ich podział na 3 klasy:
książęcą - zioła podtrzymujące życie, a nieszkodliwe dla organizmu,
ministerską - zioła zwalczające ciężkie choroby i przywracające siły,
asystencką - zioła leczące pewne choroby, ale trujące i nie nadające się do stałego użytku.
Chińczycy wierzyli, że przyroda kryje w sobie lekarstwo na każdą chorobę. Do dzisiaj cały naturalny sposób leczenia związanyz filozofią i religią Chin nazywa się medycyną chińską.
W starożytności między krajami Wschodu i Południa kwitł ożywiony handel i on to przyczynił się do rozpowszechnienia ziół. Żydzi, podobnie jak Arabowie, rozwinęli "przemysł kosmetyczny", wytwarzając z roślin olejkodajnych wonności cenione nie mniej niż złoto. W księgach "Starego" i "Nowego Testamentu" można znaleźć kilkadziesiąt nazw ziół.
Początki wiedzy medycznej o ziołach w Europie pochodzą ze starożytnej Grecji. Mity starożytnej Grecji mówią o udziale bogów i herosów w przekazywaniu wiedzy medycznej opartej przede wszystkim na leczniczych właściwościach ziół a ich ślady odnajdujemy dziś w łacińskich botanicznych nazwach roślin, które czsto są to po prostu zlatynizowane nazwy greckie. Na przykład krwawnik to po łacinie Achillea - a więc ziele związane z Achillesem, bylica - Artermisia - z boginią Artemidą, kosaciec - Iris - z piękną Iris, boginią tęczy, zaś grzybień - Nymphanea - kojarzy się z nimfami nie tylko nazwą ale i urodą. W starożytnej Grecji szczególnie intensywnie wykorzystywano ich właściwości narkotyczne m. in. do celów obrzędowych oraz trujące. Wywarów z silnie toksycznych gatunków roślin używano do wykonywania wyroków śmierci.
Grecja była ojczyzną Hipokratesa z Kos ur. 460-377 p.n.e. zwanego "ojcem medycyny". W swoim dziele "Corpus Hipocraticum" wymienia ok. 300 leków pochodzenia naturalnego w tym 200 leków pochodzenia roślinnego. W I wieku n.e. Plimusz Stary w swym dziele "Naturalis historia" opisuje aż 1000 gatunków roślin leczniczych.
Podobnie było w starożytnym Rzymie. Gwiazdą pierwszej wielkości w zielarstwie w czasach rzymskich był Dioskurides Pedanios (I w.), Grek z pochodzenia, przyrodnik, "zatrudniony" jako lekarz rzymskich legionów. Napisał książkę "De nzateria medica" barwnie ilustrowaną, zawierającą opisy kilkuset roślin, wśród nich mnóstwa leczniczych, która stanowiła przez ponad tysiąc lat źródłowe dzieło dla wielu pokoleń botaników i lekarzy całego uczonego świata. Ostatnim wielkim znawcą leku roślinnego epokiantycznej, był Galen z Pergamonu (ur. ok. 130 roku- -200) przyboczny lekarz kilku cesarzy rzymskich m.in. Marka Aureliusza, który opisał ponad 400 roślin leczniczych w taki sposób, że stworzył podwaliny późniejszej farmacji. Jego wielką zasługą było stworzenie nowych postaci leku roślinnego: naparu, odwaru, nalewki, mazidła. Te postaci do dziś nazywają się galenowymi.
W średniowieczu Arabowie przekładali dzieła autorów starożytnych. Stosowali szereg nowych form leków i wprowadzili do lecznictwa europejskiego wiele środków leczniczych z Chin i Indii. W tym samym czasie mieszkańcy Europy częściej sięgali po czary i zabobony niż po sprawdzone leki ziołowe. Nauka i jej rozwój znalazł miejsce w klasztorach. Przyczynili się do tego zwłaszcza benedyktyni, którzy latami przepisywali ocalałe podczas wojen i najazdów księgi autorów, starożytnych. Uprawiali oni równeż zioła w wirydarzach, sporządzali maści, wyciągi, odwary i często byli jedynymi lekarzami, gdy grasowały zarazy i "morowe powietrze". Wybitne zasługi dla zielarstwa położyli benedyktyni z Salerno w X-XI wieku. Dziełem ich był Regimen Sanitatis Salernitanorum, zawierający nie tylko cenne informacje o ziołach leczniczych, ale i przepisy dietetyczne. Wiele z nich przeniknęło do medycyny ludowej, która zaczęła się rozwijać w mniej magicznym, a bardziej racjonalnym kierunku. Zakonnicy nie ograniczali się do korzystania ze starożytnych przekazów greckich i rzymskich oraz własnych obserwacji, ale uzupełniali wiedzę, czerpiąc ją z arabskiego świata naukowego. W świecie tym wybitną postacią był Awicenna z Buchary (XI-XII wiek), a nieco później Ibn Al-Beitha, który opisał około 1400 roślin leczniczych, z których większość zbadał osobiście.
W dobie renesansu zielarstwo przestawało już być domeną zakonników. Pojawiać się zaczęli aptekarze, olejkarze, "łowcy ziół", a przede wszystkim lekarze-botanicy. W XIII-XIV w. powstały w Europie pierwsze apteki, zwane początkowo "składami pieprzu" lub "sklepami korzennymi", jako że oprócz ziół leczniczych handlowano w nich także przyprawami i pachnidłami. Pojawienie się w XV w. wynalazku druku bardzo przyczyniło się do rozpowszechnienia wiedzy medycznej - popularne stały się zielniki. Pierwszym drukowanym zielnikiem było włoskie Herbarium, wydane w Rzymie. Najbardziej znaną postacią tego okresu był Paracelsus (ur. w 1493roku) uważany za prekursora nowożytnej medycyny, choć interesował się również alchemią. Pragnął izolować z rośliny istotę leczniczą,czyli aktywną farmakodynamicznie substancję.
Wyprawy żeglarskie Hiszpanów i Portugalczyków przyczyniły się do poznana i rozpowszechnienia nowych gatunków ziół i wiedzy botaniczno-medycznej z innych kontynentów. Wielkie odkrycia geograficzne tzn. odkrycie przez Kolumba Ameryki w 1492r. oraz znalezienie przez Vasco da Gama drogi morskiej do Indii Wschodnich w 1498r., przyczyniły się do wzbogacenia europejskiego zasobu ziół leczniczych. Z Ameryki pochodzą m.in. kakaowiec, ipekakuana, wanilia, papryka, ziemniak, tytoń i kukurydza. Natomiast droga morska do Indii ułatwiła transport wielu przypraw korzennych i leków.
W wieku XIX rozwój nauk przyrodniczych spowodował zwrot w zielarstwie. Prawdziwy postęp dokonał się jednak począwszy od XIX w., kiedy to poznano i rozpoczęto wyodrębnianie z ziół leczniczych substancji czynnych. Stosowany obecnie termin fitoterapia (phytotherapia) pochodzi od słów phyton - roślina i therapeuo - leczę, oznacza leczenie roślinami i powstał w końcu XIX w. w Niemczech. W 1785 r. William Withering opisał naukowo zastosowanie naparstnicy w leczeniu niewydolności serca. Z czasem odkryto, że jest to zasługą digoksyny oraz digitoksyny. W 1805 r. wyodrębniono z opium morfinę, w 1819 r. atropinę, w 1820 r. chininę. W 1830 roku Leroux izoluje z kory wierzbowej salicynę (prekursor aspiryny). "Złotaera leku roślinnego" trwała do lat trzydziestych XX wieku. Kiedy to w1935 roku Domagk zsyntetyzował sulfonamidy.
Po pewnym czasie zaczęto niestety lekceważyć zioła, wierząc tylko w najnowocześniejsze preparaty farmaceutyczne. Uznawanie leczniczych właściwości ziół było uważane za objaw zacofania, jeśli nie wręcz ciemnoty i zabobonu.
W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku nastąpił ponowny zwrot - zioła zaczęły być modne, powracano w tym czasie do kuracji ziołowych. Okazało się, że wiele syntetycznych leków może przynieść oprócz korzyści także duże i nieodwracalne szkody dla organizmu.
SKŁAD I WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE
Skład i właściwości lecznicze roślin zależą od wielu czynników, a przede wszystkim od warunków, w jakich roślina żyje, od rodzaju gleby, nawożenia, właściwej pory zbioru, sposobów konserwacji, suszenia i przechowywania. Ważną sprawą jest pora zbioru roślin. Okazało się, że zbiór pewnych roślin o określonych porach doby decyduje o zawartości w nich surowców leczniczych. Niektóre zioła i procesy otrzymywania z nich leków są odkrywane od nowa i stosowane w najbardziej renomowanych ośrodkach wiedzy medycznej.
Rośliny lecznicze zawierają w swoim składzie wiele rodzajów substancji czynnych, którym zawdzięczają swoje działanie. A oto najważniejsze z nich:
Alkaloidy
Nazwa ta kojarzy się z truciznami lub jakimiś innymi niebezpiecznymi substancjami. Jest to wynikiem tego, że do tej grupy substancji należy wiele związków o silnym działaniu, często tak silnym, że mogą zabić. Są to również bardzo pożyteczne dla nas substancje, które są stosowane nie tylko jako leki, ale występują dość często w naszej codziennej diecie. Alkaloidami są np.:
nikotyna (w liściach tytoniu - Nicotina tabacum)
strychnina (w nasionach kulczyby - Semen Strychni),
kokaina (w liściach kokainowca - Folium Coca),
kurara (w owocach tykwy i łodygach bambusa),
morfina (w makowcu - Opium),
atropina (alkaloid wilczej jagody - Atropa belladonna).
Do alkaloidów należą związki, które występują w surowcach znanych jako używki np. kofeina występująca w liściach herbaty (Camelia Sinensis), w nasionach kawy (Semen Caffeae), zarodkach kola (Embryo Colae). Jest ona alkaloidem o działaniu pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy, ułatwiającym kojarzenie, znoszącym stany zmęczenia i senność.
Chelidonina występująca w jaskółczym zielu (Herba Chelidoni) działa żółciopędnie i rozkurczowo. Podobnie działają alkaloidy liści boldo (Folium Boldo). W rucie występują graweolina i fagaryna znoszące skurcze mięśni gładkich. W owocach papryki (Fructus Capsici) występuje związek o podobnej budowie - kapsaicyna. Drażni ona silnie skórę, wywołuje przekrwienie i pieczenie. Używana jest do wyrobu plastrów i maści rozgrzewających miejscowo w terapii schorzeń reumatycznych i neuralgicznych.
Antrazwiązki
Są to związki pochodne antracenu o działaniu przeczyszczającym. Antrazwiązki zawarte są w:
stężałym soku z aloesu (Alona)
korze kruszyny (Cortex Frangulae)
korzeniu rzewienia (Rhizoma Rhei)
liściach senesu (Folium Sennae)
strączkach senesu (Folliculi Sennae)
owocach szakłaku ciernistego (Fructus Rhamni catharticae)
korze szakłaku amerykańskiego (Cortex Rhamni purshianae)
Fenole
Są to związki o działaniu bakteriostatycznym i dezynfekującym: Do związków tych należy:
arbutyna i metyloarbutyna - Występuje jako główny związek czynny w liściach borówki mącznicy (Folium Uvae Ursi), liściach borówki brusznicy (Folium Vitis idaeae), liściach badanu (Bergenia crassifolia),liściach grusz (Pyrus communis), liściach kaliny (Viburnum opulus), zielu majeranku (Majorana hortensis), zielu lebiodki (Origanum vulgare). Wykazuje działanie dezynfekujące na drogi moczowe.
salicyna - Występuje w korze wierzby (Cortex Salicis), korze kaliny (Cortex Viburni opuli). Wykazuje działanie przeciwgorączkowe.
populina - Występuje w korze, liściach i pączkach topoli (Cx., Fol., Gemma Populis). Wykazuje działanie przeciwgorączkowe.
spirepozyd - Występuje w kwiatac wiązówki (Flos Ulmariae) i zielu fiołka trójbarwnego (Herba Violae tricoloris) . Wykazuje działanie przeciwgorączkowe
echinokozyd - Występuje w gatunku Echinacea angustifolia - jeżówka. Pobudza fogocytozę, stosuje się go w preparatach pobudzających odporność.
cynaryna - Występuje w karczochach (Cynara scolymus). Działa żółciopędnie i zmniejsza stężenie lipidów we krwi.
Flawonoidy
Są to naturalne barwniki roślin. Do związków tych należy:
rutyna= rutozyd - Występuje w rucie (Ruta graveolens), zielu fiołka trójbarwnego (Viola tricolor), kwiecie bzu czarnego (Sambucus nigra). Rutyna uszczelnia i wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, zapobiega krwawieniom, wybroczynom, pomocna w leczeniu miażdżycy.
witexyna - Występująca w preparatach z głogu (Crataegi). Poprawia przepływ krwi w naczyniach wieńcowych i obniżają ciśnienie.
biflawonoidy - Występują np w miłorzębie japońskim (Gingo biloba). Działają antyagregacyjnie na płytki krwi.
pinocembryna - Występuje w limbie - Pinus Cembra. Działa przeciwgrzybiczo
flawolignany - Występują w ostropeście plamistym {Fructus Silybi mariani. Działają ochronnie na wątrobę.
flawonoidy w koszyczku rumianku działają przeciwalergicznie
flawonoidy w lukrecji - Rx. Glycyrrhizae działają przeciwwrzodowo
flawonoidy w kwiatostanie kocanek (Inf. Helichrisi) i zielu dziurawca (Herba Hyperyci( działają rozkurczowa na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych i przewodów żółciowych
flawonoidy ziela skrzypu (Herba Equiseti), liścia brzozy (Folium Betulae), ziela nawłoci (Herba Solidaginis) działają diuretycznie (moczopędnie)
flawonoidy Koszyczka rumianku (Anthodium Chamomillae), kwiatostanu lipy (Inf. Tiliae) działają przeciwzapalnie
Antocjany
Są to związki spokrewnione z flawonoidami będące barwnikami (czerwony, niebieski, filoletowy) kwiatów, owoców i liści. Szczególnie wyraźnie zaznacza się ich działanie poprawiające mikorokrążenie w naczyniach włosowatych tęczówki oka. Mają dodatni wpływ na ostrość widzenia. Bogate w antocjany są:
kwiat bławatka - Flos Cyani,
kwiat malwy czarnej - Flos Malvae arboreae,
owoc borówki czernicy - Fructus Myrtylli,
owoc bzu czarnego - Fructus Sambuci.
Garbniki
Są to związki o właściowościach garbowania skóry, które wiążąc się z białkami powodują także aglutynację (ścinanie się( krwinek, co może mieć znaczenie w hamowaniu niewielkich krwawień. Garbniki koagulując białka wytwarzają na powierzchni błon śluzowych, czy też skóry pewien rodzaj powłoki ochronnej dlatego też często są stosowane jako leki łagodzące stany zapalne skóry i błon śluzowych. Garbniki wykazują również działanie przeciwbiegunkowe. Garbniki występują w:
korze dębu (Cortex Auercus)
kłącze pięciornika (Rhizoma Tormentillae)
dębiankach (Gallae)
kłączu wężownika (Rhizoma Bistortae)
liściach orzecha włoskiego (Folium Juglandis)
liściach jeżyny(Folium Rubi fruticosi)
liściach szałwi (Folium Salviae)
liściach herbaty (Folium Theae)
Garbniki niszczą bakterie, działają dezynfekująco. Mogą być używane jako odtrutka w przypadku spożycia metali ciężkich lub alkaloidów.
Glikozydy nasercowe
Związki te zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego, jego napięcie, zwalniając przy tym jego czynność. Glikozydy występujące w naparstnicy purpurowej i wełnistej (Folium Digitalis) mają właściwości kumulowania się, są silne i niebezpieczne i nie powinny być stosowane w samoleczeniu. Glikozydy występują również w:
zielu konwalii (Herba Corwallariae)
zielu miłka wiosennego (Herba Adonidis vernalis)
zielu serdecznika (Herba Leonuri)
liściach aleandru (Folium Neri)
Kumaryny
Związki o o wielokierunkowym działaniu:
piranokumaryny - Występują w owocu keli, owocu aminku egipskiego (Fructus Ammi visnagae). Rozszerzają naczynia wieńcowe i nerkowe dzięki czemu stosowane są w dychawicy oskrzelowej, dusznicy bolesnej, kamicy moczowej
furanokumaryny - Występują w owoc aminka większego (Fructus Ammi majoris). Mają właściwości uczulające na światło przez co stosuje się je w chorobach skóry, bielactwie, łuszczycy
kumaryny - Zmniejszają krzepliwośc krwi i działają rozmiękczająco na skórę (ziele nostrzyka - Herba Meliloti) - do stosowania zewnętrznego plastry.
kumaryny kory jesionu (Cx. Fraxini) działają moczopędnie i przeciw reumatycznie
kumaryny ziela bylicy bożego drzewka (Herba Abrotani) działają żółciopędnie
Irydoidy
Związki o o wielokierunkowym działaniu:
gorycze - Występują w liściach bobrka (Folium Menyanthidis), korzeniu goryczki (Rx. Gentianae), zielu tysiacznika (Herba centaurii). Związki te pobudzają wydzielanie soków trawiennych.
oleoeuropeina -Występuje w liściach i owocach oliwek. Madziałanie hipotensyjne
aukubina i katalpol - Występują w świetliku (Herba Euphrasiae), babce lancetowej (Folium Plantaginis), kwiecie i liściach dziewanny (Flos, Folium Verbasci). Mają działanie przeciwzapalne, bakteriostatyczne, przeciwwirusowe
herpegozyd, herpagid - Występują w Herpagophytum procumbens ("diabelskie szpony"). Działają bardzo skutecznie przeciw bólowo, przeciw zapalnie, przeciw reumatycznie.
irydoidy kozłka - waltraty (Rx. Valerianae( działają uspokajająco, przeciwdepresyjnie
Glukozynolaty
Związki w skład, których wchodzi siarka, a w wyniku hydrolizy enzymatycznej wytwarzają się olejki gorczyczne.
olejki czosnku (Alii sativi) i cebuli (Alium cepae) zawierają związki siarkowe. Działają antybiotycznie, pobudzają trawienie, dezynfekują drogi oddechowe, przewód pokarmowy hamując procesy gnilne, obniżają poziom cholesterolu i ciśnienie
glukozynolaty czarnej rzodkwi działają żółciopędnie
Saponiny
Związki , których cechą charakterystyczną ich jest pienienie się i hemoliza czerwonych krwinek
saponiny triterpenowe drażnią błony śluzowe narządów wewnętrznych wywołując określone skutki. Drażniąc błonę śluzową żołądka działają wykrztuśnie (korzeń pierwiosnka ( Rx. Primulae), korzeń mydlnicy ( Rx. Saponariae), korzeń senegie (Rx. Senegae), liść bluszczu ( Folium Herniariae)
saponina kasztanowca - escyna (Sem.Hipocastani) zmniejsza krwawienia, wybroczyny z naczyń krwionośnych, przeciwdziała obrzękom, zastoinom żylnym
saponiny nagietka (Flos Calendulae) działają przeciwzapalnie
saponiny korzenia lukrecji (Rx. Glycyrrhizae) działają silnie przeciwzapalnie w chorobie wrzodowej
panaksozydy - saponiny żeń-szenia (Panax Ginseng) i saponiny Aralii mandżurskiej (Elenterococcus senticosus) wykazują działanie psychopobudzające
Lecytyna
Fosfolipid (związek o charakterze tłuszczów złożonych(. Bogatym źródłem lecytyny są niektóre nasiona np. soi (Glycine soja). Lecytyna jest źródłem substancji o charakterze witamin: choliny i inozytolu.
Cholina zapobiega odkładaniu się cholesterolu, bierze udział w przesyłaniu impulsów do mózgu, wspomaga komórki wątroby.
Inozytol obniża poziom cholesterolu, wpływa na prawidłowy stan skóry i włosów, działa uspokajająco.
Pektyny
Są to polisacharydy. Występują głównie w owocach. Są to substancje żelujące, śluzowate, powlekające w biegunkach, zatruciach i w stanach zapalnych przewodu pokarmowego szczególnie pektyna z jabłek
UPRAWA ZIÓŁ
Obecnie znaczna część ziół dostępnych w handlu to surowiec pochodzący z uprawy. Szacuje się, że tylko 20% ziół pozyskiwanych jest z ich dzikich stanowisk. Uprawa ziół ma nie tylko na celu zachowanie dziko rosnących roślin, z plantacji można zebrać dużą ilość surowca ze znacznie mniejszej powierzchni niż byłoby to w przypadku stanowisk dzikich. Łatwiej jest też określić dojrzałość roślin do zbioru, dojrzałość obejmującą całą plantację, a nie poszczególne rośliny.
Zioła uprawiane w Polsce na dużą skalę:
arcydzięgiel litwor - Archangelica officinalis
bieluń indiański - Datura inoxia
karczoch zwyczajny - Cynara scolymus
kminek zwyczajny - Carum carvi
kolendra siewna - Coriandrum sativum
koper włoski - Foeniculum capillaceum
kozłek lekarski - Valeriana officinalis
lubczyk ogrodowy - Levisticum officinalie
marzanna barwierska - Rubia tinctorum
majeranek ogrodowy - Majorana hortensis
melisa lekarska - Melissa officinalis
ięta pieprzowa - Mentha piperata
mydlinica lekarska - Saponaria officinalis
naparstnica wełniasta - Digitalis lanata
oman wielki - Digitalis lanata
pokrzyk wilcza jagoda - Atropa belladonna
prawoślaz lekarski - Althaea officinalis
rumianek pospolity - Matricaria chamomilla
rzewień chiński - Rheum palmatum
szałwia lekarska - Salvia officinalis
tymianek pospolity - Thymus vulgaris
Zbiór
Surowce zielarskie zbiera się, gdy w pozyskiwanej części rośliny nagromadzona jest największa ilość substancji czynnych. Termin ten zależy od zbieranej części rośliny, a także od czynników środowiskowych Do celów konsumpcyjnych nadają się rośliny nie porażone przez choroby lub szkodniki. Nadziemną część rośliny zbiera się podczas kwitnienia, przed wytworzeniem nasion. W zależności od poszczególnych gatunków jest to termin od maja do września. Łodygę rośliny obcina się kilka centymetrów nad ziemią, bez usuwania kwiatów, liści lub już zawiązanych owoców. Niektóre rośliny wytwarzają substancji toksyczne lub działające drażniąco na skórę. Wówczas zbioru można dokonać po założeniu odpowiedniej odzieży ochronnej.
W ziołolecznictwie najczęściej używane są następujące wysuszone i odpowiednio rozdrobnione rośliny lub ich części:
Bulwa (tuber) - podziemny, zmięśniały pęd wypełniony materiałami zapasowymi np. bulwy salepu (Tubera Salep). Bulwy zbiera się jesienią lub wczesną wiosną. Do zbiorów jesiennych przystępujemy po obumarciu nadziemnej części rośliny, natomiast do wiosennych --- przed rozpoczęciem wegetacji. Po wykopaniu surowiec należy oczyścić i usunąć drobniejsze korzenie boczne.
Cebula (bulbus) - podziemny pęd o bardzo skróconej łodydze i silnie zgrubiałych w nasadach łuskowatych liściach, np. cebula cebuli morskiej (Bulbus Scillae)
Drewno (lignum) - zdrewniała część gałęzi, pni i korzeni drzew lub krzewów, np. drewno kwasji (Lignum Quassiae).
Kłącze (rhizoma) - pęd podziemny z węzłami, miedzywęźlami, pączkami oraz zredukowanymi łuskowatymi liśćmi, np. kłącze tataraku (Rhizoma Calami). Kłącza zbiera się jesienią lub wczesną wiosną. Do zbiorów jesiennych przystępujemy po obumarciu nadziemnej części rośliny, natomiast do wiosennych - przed rozpoczęciem wegetacji. Po wykopaniu surowiec należy oczyścić i usunąć drobniejsze korzenie boczne.
Kora (cortex) - tkanka okrywająca gałązki krzewów i drzew, zawierająca również tkanki leżące pod nią, dochodzące do miazgi np. kora kruszyny (Cortex Frangulae). Podczas zbioru uważamy, aby nie uszkodzić warstwy podkorowej (miąższu). Kora zbieramy w momencie, gdy drzewa puszczają soki (wczesną wiosną), z gałęzi ściętych (zbieranie wprost z drzew powoduje gnicie lub próchnienie) i suszymy w przewiewnym miejscu.
Korzeń (radix) - podziemna część rośliny, nie mająca węzłów, miedzywęźli i zredukowanych liści, np. korzeń prawoślazu (Radix Althae). Korzeń zbiera się jesienią lub wczesną wiosną. Do zbiorów jesiennych przystępujemy po obumarciu nadziemnej części rośliny, natomiast do wiosennych - przed rozpoczęciem wegetacji. Po wykopaniu surowiec należy oczyścić i usunąć drobniejsze korzenie boczne.
Koszyczek (anthodium) - kwiatostan charakterystyczny dla rodziny złożonych (compositae) np. koszyczek rumianku (Anthodium Chamomillae)
Kwiat (flos) - organ rośliny zawierający części generatywne, np. kwiat bzu czrnego (Flos Sambuci). Kwiaty zbiera się, gdy osiągną wielkość i kolor charakterystyczny dla danego gatunku. Ponieważ najczęściej kwiaty dojrzewają na roślinie nierównomiernie, zbierane są sukcesywnie, kilkakrotnie.
Kwiatostan (inflorescentia) - skupienie pojedynczych kwiatów na łodydze np. kwiatostan głogu (Inflorescentia Crategi).
Liść (olium) - organ służący roślinie m.in. do prowadzenia procesu fotosyntezy, np. liść mięty (Folium Menthae). Liście zbieramy zanim roślina zakwitnie, do zbierania nadają się liście żywozielone, bez uszkodzeń i plam (spowodowanych najczęściej przed pasożyty). Niekiedy można pozyskiwać liście kilkakrotnie z jednej rośliny.
Nasienie (semen) - narząd służący roślinie do rozmnażania, np.nasienie lnu (Semen Lini) . Nasiona należy zebrać przed stanem pełnej dojrzałości owocu, ponieważ zebrane zbyt późno mogą się osypywać, powodując duże straty.
Owocnia (pericarpium) - jest częścią owocu po usunięciu nasion, np.owocnia fasoli (Pericorpium Phaseoli).
Owoc (fructus) - organ rozwijający się z zalążni po zapłodnieniu komórki jajowej np. owoc kopru (Fructus Foeniculi). Owoce zbiera się w stanie dojrzałości, w zależności od gatunku jest to okres od czerwca do września. Podobnie jak w przypadku kwiatów, owoce dojrzewają nierównomiernie i pozyskujemy je w miarę dojrzewania. Owoce mięsiste np. borówki czarnej zbiera się w dni suche i słoneczne (wtedy nie gniją i nie pleśnieją), natomiast owoce suche (nasiona) w dni pochmurne i przed obeschnięciem rosy, zapobiegając w ten sposób ich obsypywaniu.
Pączek (gemma) - nie rozwinięty pęd otoczony łuskami ochronnymi, z którego wiosną rozwija się łodyga z liśćmi i kwiatami, np. pączek topoli (Gemma Populi) . Pączki powinny być zebrane przed pęknięciem.
Szyszka (strobilus) - kwiatostan żeński, a później owocostan chmielu (Strobilus Lupuli)
Zarodek (embryo) - zarodek roślinny, np. zarodek kola (Embryo Colae)
BEZPIECZNE STOSOWANIE ZIÓŁ
Przed podjęciem terapii ziołowej należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym. Większość leków ziołowych działa w łagodniejszy sposób niż lekarstwa, jednak należy zachować ostrożność. Niektóre z nich są bardzo silne, dlatego trzeba zachować należny im szacunek. Nigdy nie traktuj pochodzenia jakiegoś zioła za coś oczywistego. Najlepszym sposobem na to, aby być pewnym użycia właściwego rodzaju zioła jest kupienie go samemu. Większość z nich jest dostępna w sklepach zielarskich lub sklepach medycyny naturalnej. Zioła są dostępne w kapsułkach, wyciągach, płynach, proszkach, tabletkach i olejkach.
Zanim kupisz jakiś produkt ziołowy, upewnij się, że na opakowaniu jest jego naukowa nazwa, użyte części rośliny, daty produkcji oraz przydatności do spożycia oraz adres producenta.
Zawsze stosuj się do instrukcji podanych na opakowaniu, nie zmieniaj zalecanych dawek ani czasu przyjmowania, chyba, że lekarz powie ci co innego. Podobnie jak leki zioła mogą mieć skutki uboczne.
Pamiętaj, że może upłynąć kilka tygodni zanim stwierdzisz pierwsze efekty niektórych ziół.
Jeśli cierpisz na jakąś przewlekłą chorobę jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze zawsze skonsultuj się z lekarzem znającym się na ziołolecznictwie zanim sam zaczniesz stosować tego typu produkty.
Jeśli wystąpią jakieś skutki uboczne, natychmiast przestań brać zioła.
Nigdy nie stosuj wewnętrznie esencji olejków.
Nie bierz żadnych ziół jeśli jesteś w ciąży lub w okresie karmienia chyba, że na to zgodził się na to twój lekarz.
Nie podawaj jakichkolwiek ziół niemowlętom ani dzieciom. Jeśli jednak kupujesz zioła dla dzieci to upewnij się, że na opakowaniu wyszczególnione są dawki dla dzieci.
JAKIE ZIOŁA NA CO POMOGĄ:
ZIOŁA DZIAŁAJĄCE PRZECIWZAPALNIE I DEZYNFEKJĄCO NA SKORĘ I BŁONY ŚLUZOWE
Babka lancetowata
Cebula
Czosnek
Dziurawiec zwyczajny
Krwawnik pospolity
Lawenda lekarska
Łopian większy
Mięta pieprzowa
Nagietek lekarski
Pokrzywa zwyczajna
Prawoślaz lekarski
Rumianek pospolity
Szałwia lekarska
Świetlik łykowy
Tatarak zwyczajny
ZIOŁA WYKRZTUŚNE I PRZECIWKASZLOWE
Babka lancetowata
Biedrzeniec anyż
Hyzop lekarski
Koper włoski
Miodunka plamista
Mydlnica lekarska
Oman wielki
Pierwiosnka lekarska
Podbiał pospolity
Prawoślaz lekarski
Sosna zwyczajna
Ślaz dziki
Żywokost lekarski
ZIOŁA DZIAŁAJĄCE NAPOTNIE I PRZECIWGORĄCZKOWO
Bez czarny (kwiat)
Lipa (kwiat)
Malina (owoc)
Słonecznik zwyczajny (kwiaty języczkowate)
Wierzba biała (kora)
ZIOŁA OBNIŻAJĄCE CIŚNIENIE KRWI
Cebula
Czosnek
Fiołek trójbarwny
Jemioła
ZIOŁA PRZECIWMIAŻDŻYCOWE
Cebula
Czosnek
Głóg jednoszyjkowy
Perz właściwy
Rdest ptasi
ZIOŁA DZIAŁAJĄCE OSŁANIAJĄCO NA PRZEWÓD POKARMOWY
Len zwyczajny (siemię lniane)
Lipa (kwiat)
Podbiał pospolity
Prawoślaz lekarski
Ślaz dziki
ZIOŁA PRZECIWBIEGUNKOWE I ZAPIERAJĄCE
Borówka czernica (owoc)
Dąb (kora)
Marchew zwyczajna
Orzech włoski (liść)
Rdest wężownik
ZIOŁA PRZECZYSZCZAJĄCE I ROZWALNIAJĄCE
Kruszyna pospolita
Prawoślaz lekarski
Rącznik pospolity
Rzewień dłoniasty (korzeń)
Szakłak pospolity
Śliwa tarnina (kwiat)
ZIOŁA ZWIEKSZAJĄCE WYDZIELANIE SOKÓW TRAWIENNYCH, POPRAWIAJĄCE APETYT
Bazylia pospolita
Bylica piołun
Centuria pospolita
Czosnek
Cykoria podróżnik
Estragon
Hyzop lekarski
Jałowiec pospolity (owoc)
Kminek zwyczajny
Kolendra siewna
Koper ogrodowy
Krwawnik pospolity
Lubczyk ogrodowy
Majeran ogrodowy
Mięta pieprzowa
Pięciornik gęsi
Rdest ptasi
Rozmaryn lekarski
Rzepik pospolity
Tymianek pospolity
ZIOŁA WIATROPĘDNE
Arcydzięgiel litwor
Bazylia pospolita
Biedrzeniec anyż
Estragon
Hyzop lekarski
Kminek zwyczajny
Kolendra siewna
Koper włoski
Koper ogrodowy
Lawenda lekarska
Majeran ogrodowy
Pięciornik gęsi
Rozmaryn lekarski
Rumian szlachetny
Rumianck pospolity
Szałwia lekarska
Tymianek pospolity
ZIOŁA "WĄTROBOWE", ŻÓŁCIOTWÓRCZE I ŻÓŁCIOPĘDNE
Cykoria podróżnik
Dymnica lekarska
Glistnik jaskółcze ziele
Dziurawiec zwyczajny
Estragon
Kocanka piaskowa
Krwawnik pospolity
Mniszek lekarski
Rdest ptasi
Rozmaryn lekarski
Róża dzika
Rumianek pospolity
Rzodkiew czarna
ZIOŁA MOCZOPĘDNE
Bez czarny (kwiat)
Brzoza brodawkowata
Chaber bławatek
Fasola zwyczajna
Jałowiec pospolity
Lubczyk ogrodowy
Mącznica lekarska
Mniszek lekarski
Nawłoć pospolita
Perz właściwy
Pokrzywa zwyczajna
Pietruszka zwyczajna
Rdest ptasi
Rozmaryn lekarski
Róża dzika
Skrzyp polny
Śliwa tarnina (kwiat)
ZIOŁA MLEKOPĘDNE
Biedrzeniec anyż
Koper ogrodowy
Koper włoski
ZIOŁA PRZECIWCUKRZYCOWE
Borówka czernica (liść)
Fasola zwyczajna
Pokrzywa zwyczajna
Szałwia lekarska
ZIOŁA POPRAWIAJĄCE PRZEMIANE MATERII I DZIAKAJĄCE ODTRUWA JĄCO NA ORGANIZM
Bez czarny (owoc)
Czosnek
Fiołek trójbarwny
Łopian większy
Marchew zwyczajna
Mydlnica lekarska
Perz właściwy
Rdest ptasi
Pokrzywa zwyczajna
Róża dzika
Skrzyp polny
ZIOŁA O DZIAŁANIU PRZECIWREUMATYCZNYM
Brzoza brodawkowata (liść)
Fiołek trójbarwny
Perz właściwy
Pokrzywa zwyczajna
Rdest ptasi
Skrzyp polny
Wierzba biała (kora)
ZIOŁA DZIAŁAJĄCE PRZECIWROBACZO
Czosnek
Dynia zwyczajna
Wrotycz pospolity
Bardzo fajny wykaz alfabetyczny ziół wraz z obrazkami:
[link widoczny dla zalogowanych]
zrodła:www.mediweb.pl oraz [link widoczny dla zalogowanych] |
Post został pochwalony 0 razy
|
|
